27: Money makes the world go green!

Naar een groene economie zonder de financiële sector? Het een kan niet zonder het ander! Daarom organiseerden we een Duurzaamheids Dialoog waarin de vraagstukken rond de financiële markt centraal stonden. Zo’n 50 professionals verzamelden zich voor de Duurzaamheids Dialoog over de ‘financiële kant’ van duurzaamheid. Overeenkomst tussen de deelnemers was dat zij zich allen bezighouden met verduurzaming in de financiële markt: banken en pensioenfondsen die voorloper zijn als het om duurzaamheid gaat of juist stappen willen gaan zetten in verduurzaming, overheidspartijen die een boost willen geven aan het verduurzamen van de financiële sector, social enterprises die nieuwe duurzame businessmodellen mainstream willen maken, crowdfundingplatforms, beleggingsfondsen en meer.

Het gezelschap stond garant voor heel wat uitwisseling van ervaring en kennis, wat bij velen leidde tot nieuwe inzichten. De avond startte met een inleiding op vier onderwerpen door vier sprekers, allen actief op een ander vlak binnen de financiële markt. Aan het woord waren Rob Doornbos (Motivaction), Richard Kooloos (ABN AMRO), Guiseppe van der Helm (VBDO) en Elisa Achterberg (Circle Economy). In dit verslag geven we een inkijkje in de presentaties en in de uitkomsten van de groepsdiscussies waarmee de deelnemers ingingen op de dilemma’s die de sprekers vanuit hun organisatie aan het publiek voorlegden.

Inleidende presentaties

Rob Doornbos - Motivaction
In Nederland staat een aantal banken, zoals Triodos en ASN, bekend als ‘duurzame’ bank. Maar heeft de (perceptie) van de mate van duurzaamheid ook invloed op de keuze van consumenten voor een bank? Rob Doornbos presenteerde een aantal uitkomsten van onderzoek uit 2015 van Motivaction naar wat de consument eigenlijk vindt als het om ‘duurzaam bankieren’ gaat. Motivaction maakte hiervoor gebruik van het Mentality Model waarin consumenten in groepen ingedeeld worden op basis van hun leefstijl en maatschappelijk profiel. Uit het onderzoek bleek o.a. dat de meerderheid van de consumenten erop let in welke mate hun bank duurzaam is maar dat de gemiddelde Nederlander niet het idee heeft invloed uit te oefenen op verduurzaming met zijn/haar bankkeuze. De 12% die vindt dat bankkeuze wel gebruikt kan worden om invloed uit te oefenen op verduurzaming, zijn mensen die veel reflecteren op zichzelf en op de wereld. Dit zijn dezelfde mensen die vinden dat banken de verantwoordelijkheid hebben om duurzaam te beleggen. Opvallend is nu dat deze groep niet massaal bij de ASN of Triodos bankieren. De meerderheid zit bij ING. Oftewel, er is een kloof tussen attitude en gedrag.

Uit onderzoek blijkt een aantal redenen voor deze kloof. Mensen maken de overstap niet omdat ze bang zijn dat het veel moeite kost. En er is wantrouwen tegenover financiële instellingen in het algemeen. Veel mensen zijn vertrouwd(er) met de grote banken waar ze al een lange relatie mee hebben. Ze zijn risicomijdend. Bij veel groepen bestaat ook weerstand tegen het woord duurzaamheid. Mensen weten niet wat het betekent. 

Het dilemma is nu dat we zien dat de maatschappelijke voorhoede duurzaamheid belangrijk vindt, maar dat dat niet per definitie leidt tot een overstap naar een duurzamere bank. Hoe zorgen we dat mensen die stap wel maken? 

Richard Kooloos - ABN AMRO
Richard haakt in op de gestelde vraag van Rob. Hij begrijpt dat het grootste deel van de mensen de overstap niet maakt; het verschil tussen banken qua score op duurzaamheid is namelijk klein. Als verantwoordelijke voor duurzaam bankieren, zegt Richard dan ook voornamelijk met een communicatievraagstuk te zitten. ABN AMRO is wel met duurzaamheid bezig, maar voor het publiek is dat niet direct zichtbaar. Dat heeft voor een groot deel te maken met de angst voor greenwashing (het zich groener voordoen dan een bedrijf daadwerkelijk is); ABN AMRO wil het zeker niet groter maken dan het is, alleen maar voor dat imago. Bovendien blijft het een feit dat ‘de duurzame bank’ een nichebank is. Bij grote banken zou ‘helemaal duurzaam’ een contradictio in terminis zijn. ABN AMRO heeft de taak om dienstbaar te zijn aan de reële economie. Als zij alleen nog duurzame bedrijven zou helpen, zou het gros van de reguliere bedrijven geen financiering meer kunnen krijgen. Wel wil de bank een rol op zich nemen om particulieren en bedrijven het duurzamere pad op te krijgen. Natuurlijk naast het verduurzamen van het eigen bedrijf. Stap een is voor ABN AMRO nog meer inzicht geven in wat de bank doet. Want ondanks dat de financiële sector over het algemeen het beste scoort in transparantie, wordt ze niet als transparant ervaren. Er moet meer vertrouwen komen in de bank.

Als het gaat om verduurzamen dan is het grootste dilemma voor ABN AMRO de behoefte en keuzes van de consument. De vraag die ABN AMRO haarzelf en het publiek stelt, is: hoe kunnen we een wat onwillige groep klanten, die niet staan te springen, meekrijgen in de verduurzaming?

Guiseppe van de Helm - VBDO
Duurzaamheid groeit, met name in de institutionele wereld. Tegelijkertijd herkent Guiseppe dat de financiële sector achterblijft op duurzaamheid. Of, tenminste, volgens de consument. VBDO staat voor investeren in een duurzame wereld. Zij heeft diverse leden; zowel diegene die de eerlijke bankwijzer uitvoeren, als diegene die gecontroleerd worden zijn aangesloten bij VBDO. VBDO beoordeelt hoe maatschappelijk verantwoord bedrijven zijn en letten daarbij op ethische overwegingen (uitsluiting doet VBDO nog niet aan), bijdrage aan positieve ontwikkeling (waardecreatie) en financieel rendement. Onderzoek toont aan dat duurzaam ondernemen tot minder risico kan leiden, of zelfs meer rendement en meer marge. Guiseppe zet het dilemma dat hij ziet op scherp: bij banken zitten mensen die dag en nacht bezig zijn met duurzaamheid. Worden zij gesteund door hun bestuur? Zit duurzaamheid in het DNA van de bank? Of blijven banken zeggen dat niemand ernaar vraagt? In het kort: hoe betrek je de stakeholders bij duurzaam beleggen?

Elisa Achterberg - Circle Economy 
Circle Economy is gebaseerd op ecosystemen. Het gaat om cradle to cradle in plaats van een lineaire economie. In een ecosysteem neemt efficiëntie en biodiversiteit toe totdat er een balans ontstaat. In ons huidige systeem bewegen we alleen naar efficiëntie. In plaats van een veerkrachtig systeem met diverse spelers, heeft onze economische inrichting minder partijen met meer van hetzelfde tot gevolg. Circle Economy helpt bij en aan circulaire buisinesscases én ze probeert het financiële systeem te verduurzamen. Elisa noemt een voorbeeld van een project. Een bedrijf verhuurt wasmachines. Hieraan is een app gekoppeld waarmee consumenten hun wasmachine zo duurzaam mogelijk kunnen gebruiken. Dit garandeert een lange levensduur én de verantwoordelijkheid van de machine blijft bij het bedrijf. Omdat er kostenvoordelen verbonden zijn aan een duurzamer gebruik hebben beide partijen belang bij een machine die zo lang en goed mogelijk meegaat. De uitdaging voor het bedrijf is dat er voorfinanciering nodig is en dat de balans blijft groeien door eigenaarschap. In dit businessmodel past samenwerking met natuurlijke partijen goed. Bijvoorbeeld met een vastgoedpartij. Die zou huizen kunnen verhuren met een wasmachine in de prijs inbegrepen. Zo kunnen risico’s verspreid worden. Hieruit volgt bovendien dat investeerders in ketens gaan investeren in plaats van in eindproducten. Dat draagt enorm bij aan echt duurzame business modellen. Het dilemma dat Elisa voorlegt, luidt: hoe krijgen we klanten zover dat ze vragen om circulaire producten?

Groepsdiscussie

Het publiek ging in vier groepen uiteen. Iedere groep behandelde een dilemma. Hieruit volgde de volgende conclusies per dilemma:

Conclusies Motivaction: hoe zorgen we dat de maatschappelijke voorhoede de overstap maakt naar duurzame banken?
Het bleek een lastige discussie omdat we niet weten waarom de overstap niet gemaakt wordt. Het lijkt een logische eerste stap om te beginnen met onderzoeken waarom consumenten de overstap niet maken terwijl ze aangeven dat wel te willen. Daarnaast moeten banken werken aan transparantie. Zij moeten opener zijn en blijven vertellen over hun streven, reden voor het streven en hun successen delen. Laten zien dat en hoe je impact hebt, kan mensen verleiden tot een overstap.

Conclusies ABN AMRO: iedereen wil dat banken geen productenschuivers meer zijn, maar hoe realiseer je dan verduurzaming in je beleggingen?

• Ontzorgen: de bank moet meedenken met mensen, bijvoorbeeld over hoe je je huis en je leven duurzamer kan maken. Mensen willen bijvoorbeeld hun huis aanpassen aan nieuwe faciliteiten voor ouderen. Al bij het eerste gesprek over een hypotheek kan de bank hier proactief zijn. Een term die men hiervoor noemt is de bank als ‘Woonverlener’.
• Renteverlaging als klanten groen gedrag vertonen.
• Nieuwe rol aannemen als bank: weer veel meer op persoonlijk niveau komen.
• Klantrelevante vragen op tafel krijgen. Dat betekent op een andere manier naar je klanten kijken: wat vindt de klant relevant en wat voor oplossing zou hij/zij zoeken? De bank die helpt om klantrelevante vragen op tafel te leggen bij de bedrijven.
• Big data verantwoord gebruiken.

Conclusies VBDO: hoe betrek je stakeholders bij duurzaam beleggen?
De groep heeft ingezoomd op de ‘niet-bewuste consument’ en de ‘ketenpartners’ (de adviseurs en de board: de mensen die van invloed zijn op hoe zwaar duurzaamheidsbeleid moet tellen).

• Het 1 op 1 verhaal moet naar de consument komen: vergeet niet te vertellen dat je product goed is, zoals dat nu vaak gebeurt.
• De funfactor erin brengen: het moet een positief verhaal worden.
• Keuze in duurzaamheid: mensen moeten een keuze krijgen, zoals ook bij risico wordt gedaan. Bijvoorbeeld via een schaal met de keuzemogelijkheden op duurzaamheid (beetje – heel veel).
• Compliance: met die stakeholders om tafel (specifiek voor de financiële sector).
• Keuze op onderwerp: bijvoorbeeld via een schema van score op CO2 of ethiek of ecologie etc

Conclusies Circle Economy: hoe krijgen we klanten zover dat ze vragen om circulaire producten?
De echte wens van de consument ligt niet bij het hebben van een wasmachine. Ze willen vooral een schone was op een zo makkelijk mogelijke manier. Een goede optie zou dan ook zijn om de vraag naar wasmachines overbodig te maken door een nieuwe standaard te creëeren: huizen die zijn uitgerust met een wasmachine. Dat is realiseerbaar door samenwerkingen met projectontwikkelaars en woningcorporaties. Een andere optie is circulaire producten te koppelen aan nieuwe sociale waarden. Zo kan het wasmachinebedrijf uit het voorbeeld ‘wassen’ ook neerzetten als een sociale gebeurtenis. Iedere buurt zou een wasserette hebben. Hier ontmoeten mensen elkaar, kunnen ze niet alleen wassen of laten wassen, maar ook koffie drinken, lunchen, werken, kleding uitwisselen (een kledingbibliotheek) en meer. De consument aan meer circulaire producten krijgen, gaat dus ook samen door het minder als ‘producten’ te positioneren en meer als leefstijl.

Na het delen van bovenstaande conclusies zette het gesprek zich voort onder de borrel. Heel wat nieuwe inzichten en visitekaartjes werden gedeeld. Wij hopen ook met deze editie van de Duurzaamheids Dialoog de verduurzaming weer een stukje te versnellen.

​Interesse om een Duurzaamheids Dialoog bij te wonen? Of suggesties voor sprekers of een onderwerp? Meld je aan voor de LinkedIngroep en meld je aan om uitnodigingen automatisch te ontvangen via www.duurzaamheidsdialoog.nl. Om de presentaties van deze Duurzaamheids Dialoog te bekijken klik hier.

Naar overzicht verslagen