16: De vechtmarkt die textielrecycling heet
 (11-09-2012)

Naar overzicht verslagen

De alweer 16e editie van de Duurzaamheids Dialoog werd geopend door Veronique Swinkels (BBK/Door Vriendschap Sterker). Een mooie opkomst voor een bijeenkomst waar de Duurzaamheids Dialoog zich eerder nog niet over heeft ontfermd: de textielketen. In het publiek zitten mensen die de keten in zijn totaal vertegenwoordigen: inzamelingsorganisaties, kringloopwinkels, gemeenten en ook partijen die een hele andere kant vertegenwoordigen zoals Unilever.

Ketenverduurzaming

Eerste spreker is Sibolt Mulder (TNS NIPO), medeorganisator van de Dialoog. Hij geeft de deelnemers een mooie inleiding in de belevingswereld en het inzamelgedrag van de consument, als het om textiel gaat (zie ook de presentatie te downloaden van de website). Textiel heeft een behoorlijke impact op het milieu en kán, met de juiste maatregelen, worden gereduceerd tot 30%. Eén van die maatregelen betreft het beïnvloeden van de consument;  het doorbreken van gewoontegedrag (was ophangen, op lage temperatuur wassen etc.) en het beïnvloeden van investeringsgedrag (aanschaf van zuinige wasmachine, kopen van high quality kleding etc.). Onderdeel van het gewoontegedrag en een bijdrage in het verlagen van de impact van de textielketen, is recyclen. Onderzoek van TNS Nipo toont aan dat recyclen een levenshouding is: mensen die ander afval scheiden, zijn eerder geneigd ook textiel te scheiden. Wat niet bevorderlijk is, is dat de consument amper weet welke kleding wel of niet gescheiden ingezameld mag worden en hier ook vaak verkeerde denkbeelden over heeft. Mogelijk komt dit door de verschillende regels die verschillende inzamelaars hanteren. Ook weten consumenten niet waar containers staan. Gemeentelijke afvalbeleid blijkt hier ook van invloed. Dit beleid verschilt per gemeente. Op het gebied van samenwerking en communicatie zijn dus nog heel stappen te maken.  Om de 30% besparing te behalen, spelen niet alleen consument, inzamelaars en gemeente een rol, maar moet de hele keten duurzamer worden.

Inzamelen zonder commerciële doeleinden
 “Varkenskoppen, muizen, vosjes, kinderen achtergelaten door hun moeder” opent Marc Vooges, directeur van Humana: “de mensen die voor Humana de containers leeghalen, komen heel wat tegen.” Hij legt uit dat Humana geen textielrecyclingbedrijf is, maar een organisatie voor ontwikkelingssamenwerking, die ‘per toeval’ hun gelden werven via textielinzameling en door 26 jaar ervaring, specialist zijn in de bijzondere wereld van textielinzameling. Marc geeft aan dat door de jaren heen, de concurrentie enorm is toegenomen, met name door de komst van commerciële spelers. Sommige concurrentie is misleidend: commerciële organisaties pretenderen een charitatieve instelling te zijn door donaties aan het goede doel. Dit zou misleidend zijn voor de consument, die zich vaak niet realiseert dat hij door zijn kleding in te leveren, “de zakken van de aandeelhouders spekt”. Naast de groeiende concurrentie komt criminaliteit steeds meer voor; kleding wordt door ‘neporganisaties’ opgehaald voor het überhaupt in een container terechtkomt; en mensen die zich voordoen als werkzaam voor een inzamelorganisatie en het vervolgens doorverkopen. Volgens Marc ligt er absoluut een rol bij gemeentes om non-profit inzamelaars een kans te geven boven commerciële organisaties, juist vanwege de wens en verwachting van de burger. De huidige situatie  waarin gemeentes kledinginzameling aanbesteden met prijs als belangrijkste criterium, is volgens Marc geen teken van welwillendheid tot samenwerking met non-profits. Ook Marc noemt het aandachtspunt van mensen die hun kleding nog steeds bij het afval gooien. Volgens Marc zou communicatie en voorlichting om burgers het juiste gedrag te laten vertonen, enorm helpen. Kortom: Dit betoog is een duidelijke roep om een handreiking van de gemeentes naar organisaties als Humana.

Initiatieven die duurzaamheid in de keten bevorderen

Hielke van den Brink (Vereniging Herwinning Textiel en fashion2) is de derde spreker. VHT ziet een aantal uitdagingen als het gaat om materiaalhergebruik. Allereerst is er de lagere kwaliteit van het textiel. Ten tweede is er weinig ruimte om kosten door te berekenen. Immers is de concurrentie hoog, maar de bereidheid bij de consument om meer te betalen voor bijvoorbeeld tweedehands kleding is klein. Ten derde is sprake van een laag volume van ingezameld textiel en blijkt dat textiel nog te vaak in de grijze bak terechtkomt. Hielke bevestigt voorgaande sprekers: gemakzucht van en gebrek aan kennis bij de consument zijn de oorzaak. Kortom: duurzaamheid staat op het spel in de textielbranche. VHT werkt er hard aan om duurzaamheid binnen de sector te bevorderen. Zo heeft VHT een certificeringregeling ingesteld, waardoor het voor bijvoorbeeld gemeenten makkelijker wordt nieuwe toetreders op de markt te beoordelen. Een ander initiatief vormt het ketenoverleg Mode en Textiel: een informeel overleg tussen alle partners uit de keten, waarbij samen gekeken wordt naar kansen om de textielketen te verduurzamen. Uit dit overleg zijn een aantal initiatieven voortgekomen, zoals Fashion2 die de maand mei als jaarlijkse inzamelingsmaand heeft geïnitieerd. In deze maand wordt gewerkt aan bewustwording, kennisuitbreiding rondom inzameling en natuurlijk daadwerkelijke inzameling. Een ander initiatief voor de toekomst vormt de Green Deal Textielinzameling met als doel 50% minder textiel in het restafval. Deze is enerzijds gericht op communicatie (kennisuitbreiding en -verspreiding onder consumenten) en anderzijds op het zoeken naar een oplossing voor de keten als geheel.

Groepsdiscussies
Iedere deelnemer legde een dilemma voor aan de deelnemers, waarna zij in groepen uiteen gingen. De eerste groep kwam met een advies hoe charitatieve instellingen meer waardering bij de gemeente kunnen krijgen voor hun charitatieve karakter. De charitatieve organisaties zouden vooral moeten bewijzen aan de gemeente dat zij echt een meerwaarde hebben ten opzichte van hun commerciële concurrenten.

De tweede groep richtte zich op het dilemma hoe gemeenten meer kunnen samenwerken op het gebied van textielinzameling. Zij concludeerde dat de kenniscomponent bij gemeenten op het gebied van textielinzameling vaak ontbreekt.  De kennis is wel nodig als gemeenten een verstandige aanbesteding willen doen. Certificeringregelingen, zoals die van VHT, kunnen hierbij uitkomst bieden. 

De laatste groep gaf antwoord op de vraag hoe de textielketen kan samenwerken aan gedragsverandering om de keten duurzamer te maken. Natuurlijk, als er een helder antwoord was op deze vraag, was het ook geen onderwerp vanavond. De voornaamste uitkomst was dat vele partijen wel al willen. Vooral bij de producenten van textiel vallen nog slagen te maken. Samenwerking is het sleutelwoord. Communicatie en voorlichting aan de consument, door verschillende partijen, én gezamenlijk aan ketenduurzaamheid werken vormen kern van de oplossing. Green deals, zoals die waar nu aan gewerkt wordt, zijn grote stappen in de goede richting.

Alle presentaties van deze avond zijn hier te downloaden. Mocht u nog aanvullingen of vragen hebben, gerelateerde artikelen willen delen die interessant kunnen zijn voor de textieldiscussie of verder van gedachte willen wisselen over dit onderwerp: neem contact op met de organisatie via duurzaamheidsdialoog@doorvriendschapsterker.nl.